සටහන සහ ඡායාරූප පංචමී හේවාවිසෙන්ති
සංචරණ සීමාවන්ට හැකිද අපේ යහපැවැත්මට සීමා දාන්න? අප මේ ගෙවමින් සිටින්නේ ජීවිතයේ අමුතුම පරිච්ඡේදයකි. වෙනදා කඩිමුඩියේ එහෙමෙහෙ දිවූ අප කොරෝනා වසංගතය හේතුවෙන් එකතැනකට කොටු වූයෙමු. වෙනදාට ‘කන්නවත් වෙලාවක් නෑ’ කී අප අද විවිධ වර්ගයේ කෑම වර්ග නිවසේම සකසමින් කමින් බොමින් සතුටු වෙමු. ‘හුස්මක් ගන්නවත් වෙලාවක් නෑ’ කී අප අද වත්තේ ගසක් යටට වී ඇති පදම් හුස්ම ගනිමින් සිටින්නෙමු. ගෙන්දගම් පොළොවේ කොටු වී සිට කාර්යබහුල ජීවිත ගතකළ බොහෝ දෙනෙකු නිවාඩු පාඩුවේ ගම් දනව්වලට වී ‘ජීවිතයේ සුන්දරත්වය’ විඳීමටත් මේ කාලයේ අමතක කර නැත.
කොළ කැඳ රෙසිපියක් සඳහා මා මෙවන් ප්‍රවේශයක් ලබා ගත්තේ ‘සංචරණ සීමා’ කාලය මා ගත කරන්නේද පරිසරයට ළංව ගහකොළ ඇල දොලත් සමඟ වීම නිසාය. සොබා දහමත් සමඟ ගතකරන ජීවිතයට සීමා නැත. අපට ආයෙත් සමනලුන් පස්සේ දුවන්නට, ඇලකින් දොලකින් නාන්නට, ගහක නගින්නට, වසවිස නැති කෑමක් කන්නට ඇති තරම් වේලාව ලැබී ඇත. එය එක අතකින් ආශිර්වාදයකි. කොරෝනාවේ යහපත් පැත්තක් ඇත්නම් එය මෙය වේ.
සංචරණ සීමා සමඟ ‘සීමා වීමටත්’ ‘කොටු වීමටත්’ අවශ්‍ය නොවූ නිසා මා මෙම ‘ලොක් ඩවුන්’ කාල සීමාව හෙවත් ‘සංචරණ සීමා කාල පරිච්ඡේදය’ ගත කිරීමට තෝරා ගත්තේ කොන්ක්‍රීට් වනාන්තරයෙන් එපිට, ගහකොළ, සතා සීපාවා සිටින සුන්දර පරිසරයකි. අර්ධ නාගරික වුවද, එහි තවමත් ‘ගැමි ගතියක්’ ඉතිරිව තිබීම සතුටට කරුණකි. එහි පරිසරය දුටුවන් මන බඳින එකකි. ජීවිතයේ සීමා සියල්ල කඩා බිඳ දමන පරිසරයකි.
උදෑසන කුරුළු නාදයට අවදිවී, ළා හිරු එළියත් සිරුරේ හාත්පසම තවරා ගනිමින් උඳුපියලිය ගොල්ලේ ඇවිදිනවිට නිරුවත් යටි පතුලට දැනෙන සීතලට ඇස් දෙකේ නිදිමත සැණින් පහව යන්නේය. උදෑසන ව්‍යායාමයට මේ උඳුපියලිය ගොල්ල තෝරා ගන්නේ එහි පිරිසුදුකම නිසාය. බිම දිගාවෙමින් ව්‍යායාම කිරීමේදී උඳුපියලිය ගොල්ල සුව පහසු රදි කැබැල්ලක් වැනිය.
තවත් ටික වේලාවක් නිසොල්මනේ උදෑසන ළපටි අව්ව තපින අතරතුර අසල්වැසි නැන්දා කෙනෙක් කැඳ කෝප්පයක් ගෙන ආවාය. ‘උඳු පියලිය කැඳ’ ඈ කීවාය. ‘අහලා තිබුණට මම කවදාවත් බීලා නෑ’ මම කීවෙමි. ‘මේ වත්තේ උඳුපියලිය පිරිලානෙ. මම ඊයේ හවස ඇවිත් උඳුපියලිය ටිකක් කඩා ගෙන ගියා කොළ කැඳක් හදන්න’ ඇය කීවේ කැඳ කෝප්පය මාගේ අතේ තබමිනි.
දින කිහිපයකින් කොළ කැඳක් බීමට ලැබීම ගැන සතුටු වීමි. ඊටත් වඩා කවදාවත් බීලා නැති උඳුපියලිය කැඳ. මාගේ සිතට දැනුණේ අමුතු නැවුම් බවකි.
‘කුවේණි කෑම මේසයට ලියන්න ඕන උඳු පියලිය කැඳ ගැන’ උඳුපියලිය කැඳ කෝප්පයේ ලස්සනත් මාගේ යටි පතුළට දැනෙන සීතල උඳුපියලිය ගෝල්ලේ පහසත් නිසා මට එසේ සිතිණ.
මා ඇයගෙන් උඳු පියලිය කැඳ ගැන අසා දැන ගතිමි. අපටත් වඩා දැනුමක් නූගත් ගැමියන් සතුව තිබීම පුදුමයට කරුණකි. ඔවුන් විද්‍යාත්මක පර්යේෂණ නොකළද, පොතපත නොකියෙව්වද අපටත් වඩා පරිසරය, ආහාරපාන පිළිබඳව විද්‍යාත්මක දැනුමක් සහිත පිරිසක් බව මට වැටහිණ. ඇයට උඳුපියලිය කොළ කැඳේ ගුණ ගැන කියා දී තිබෙන්නේ වෙද මහත්මයෙකි. ඈ කී කරුණු බොහෝමයක් සත්‍ය යැයි මා සිතමි.
හාවාගේ ප්‍රියතම ආහාරය උඳුපියලිය බව කුඩා කල අප අසා දැන ගත්තෙමු. එහෙත් එය මිනිස් පරිභෝජනයට ගත හැකි ශාකයක් බව මා දැනගත්තේ මෑතකය. උඳුපියලිය ඇස් පෙනීම වර්ධනයට දායකවන බව සමාජයේ පිළිගත් මතයකි. එහි පර්යේෂණාත්මක පදනම පිළිබඳව නිවැරැදිව පැවසිය නොහැකි වුවද, පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට ගලා යන තොරතුරු අසත්‍ය යැයි බැහැර කිරීම කිසිසේත්ම කළ නොහැක. එමෙන්ම හීන් උඳුපියලිය සහ මහ උඳුපියලිය ලෙස වර්ග දෙකක් ද ඇත. එයින් කැඳ සෑදීමට ගන්නේ හීන් උඳුපියලිය බවත් ඇය පැවසුවාය. හීන් උඳුපියලිය කොළ තරමක් කුඩා වන අතර, නිල් පාට මලක් පිපේ. එහි විද්‍යාත්මක නාමය Desmodium triflorum වන අතර, ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් Creeping tick trefoil/ Three-flower beggarweed ලෙස හඳුන්වයි.
පොතක්පතක් කියවීමට ඉසිඹුවක් ලද මේ වකවානුවේ ඉපැරණි වෛද්‍ය ග්‍රන්ථයක් කියැවූයේ අප ගන්නා ආහාරවල තිබෙන ඖෂධීය ගුණය පිළිබඳව දැනුවත් වීමටත් දැනුවත් කිරීමටත්ය. එහි සඳහන් පරිදි හීන් උඳුපියලිය කොළ කැඳේ ගුණ පහත පරිදි වේ. ඇස් පෙනීම වර්ධනය කරන අතර අක්ෂි රෝග සඳහා ගුණදායක වේ. (ඇස් පෙනීම වර්ධනයට තවත් ඔසුවක් නම් කිසිදු වෙහෙස මහන්සියකින් තොරව අපට ලැබෙන උදෑසන හිරු එළියයි. යෝග ශාස්ත්‍රය පිළිබඳව ලියැවුණු ඉපැරණි ග්‍රන්ථ වන හථ යෝග ප්‍රදීපිකා, පතන්ජලීගේ යෝග ශාස්ත්‍රය ආදි ග්‍රන්ථවල සඳහන් වන්නේ උදෑසන 6-7ත් අතර සූරිය නමස්කාරය සිදු කිරීමෙන් ඇස් රෝග සුව වී ඇස් පෙනීම වර්ධනය වන බවයි. සූරිය නමස්කාරය සිදු කරන්නේ උදෑසන ළා හිරු දෙස කෙලින් බලාගෙන ය.)
උඳුපියලිය කොළ කැඳ අර්ශස් සඳහාද ගුණදායක ඖෂධීය ආහාරමය පානයකි. තවද, අතීසාරය සඳහාද ගුණ දේ. සිරුරට පෝෂණයක් ද ලබා දේ. සිරුරේ විස නසා ලේ පිරිසුදු කිරීමේ හැකියාවක් ද උඳුපියලිය කැඳ සතුව ඇති බව ආයුර්වේදයේ සඳහන් වේ. ඒ අනුව උඳුපියලිය කොළ කැඳ යනු වර්තමානයේ බටහිර රටවල ජනප්‍රිය ‘ඩිටොක්ස්’ පානයේ දේශීය ස්වරූපය ලෙස හැඳින්විය හැක.
ඖෂධීය හීන් උඳුපියලිය කොළ කැඳ සාදා ගැනීමට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය
උඳු පියලිය ග්‍රෑම් 250ක්
හීනටි හාල් මිටක්
රතු ලූනු ගෙඩි 2ක්
සුදු ලූනු බික් 3ක්
ඉඟුරු අඟලක පමණ කැබැල්ලක්
පොල් බෑයකට මඳක් අඩු ප්‍රමාණයක මිටි කිරි සහ දිය කිරි
කරපිංචා කොළ මිටක්
කුරුඳු කුඩා කැබැල්ලක්
ගම්මිරිස් ඇට 2-3ක්
ලුණු රස පමණට
දෙහි යුෂ තේ හැන්දක්
සාදාගන්නා ආකාරය
උඳුපියලිය හොඳින් සෝදා වංගෙඩියක දමා හොඳින් කොටා මිරිකා ගන්න. දෙතුන් වතාවක් කොළ කොටා මිරිකා ගැනීමෙන් කොළවල සාරය අපතේ නොයවා ලබා ගත හැක. කොටා මිරිකාගත් උඳුපියලිය යුෂ වෙනත් භාජනයකට දමා පසෙකින් තබා ගන්න. රතු ලූනු සිහින්ව කපා ගන්න. ඉඟුරු, සුදු ලූනු සහ ගම්මිරිස් ඇට යාන්තම් තලා ගන්න.
උදෑසන උඳුපියලිය කැඳ සාදා ගන්නේ නම් රාත්‍රියේ හාල් දියේ දමා පොඟවා ගත යුතුය.
මැටි මුට්ටියක් ලිපේ තබා එයට රාත්‍රියේ පෙඟෙන්නට දැමූ හාල් සහ වතුර එක්කරන්න. හාල් පෙඟෙන්නනට දැමූ වතුරෙන්ම බත ඉදවා ගැනීමෙන් වතුරට එක් වී ඇති හීනැටි හාලේ ගුණ එලෙසින්ම ලබා ගත හැක. මුට්ටියට හාල් සහ හාල් පොඟවා ගත් වතුර එක්කළ පසු එයට කපාගත් රතු ලූනු, මඳ වශයෙන් තලාගත් ඉඟුරු, සුදු ලූනු සහ ගම්මිරිස් ඇට ද කුරුඳු කැබැල්ලද එක්කර බත ඉදවා ගන්න. හාල් පෙඟී ඇති නිසා බත් ඉක්මනින් ඉදේ. ඉන් පසු පොල්කිරි දමා උතුරුවා ගන්න. හීන් උඳුපියලිය යුෂ දමා විනාඩියක් පමණ උතුරුවා බා ගන්න. හැන්දකින් බත් ඇට හොඳින් පොඩිකරගන්න. බත් පොඩි කර ගැනීමෙක් කැඳ උකු වේ. කැඳ මුට්ටිය ලිපෙන් බාගෙන එයට ලුණු සහ දෙහි යුෂ එක්කර උණුසුම්ව කිතුල් හකුරු කෑල්ලක් සමඟ රස බලන්න.
බඩට හිතකර කෙසෙල්බඩ නියඹලාව
ක්‍රෝටන් කොළ වෙනුවට නියම කෝප්ප කොළවලින් මැල්ලුමක් හදමු
